Molenkolken
Achter de Schaloensmolen is stroomafwaarts een iets breder en dieper gedeelte in de molentak.
Met fantasie is dit een 'molenkolk' of 'molenwiel' te noemen.
Molenkolk:
"Een door de schurende werking van het snel stromend water ontstane waterplas achter de watermolen waarin het water tot rust komt voor het in de bedding verder stroomt."
(uit: van Halder, Piet-Hein: 'Watermolens in Noord-Brabant', Boekdrukdeal-Utrecht 2010.)
Mooie voorbeelden van molenkolken langs de Geul zijn
vanaf de Schaloensmolen stroomopwaarts gezien:
Molen Otten in Wijlre:
 |
| (foto: Sandra Beers) |
De Bovenste Molen te Mechelen:
Waarvan de houten schoepen van het waterrad recentelijk zijn vernieuwd door het BAT (Bureau Aangepaste Tachnologie).
De Volmolen te Epen:
Bij de Schaloensmolen is nauwelijks sprake van een molenkolk omdat:
- Na het waterrad zijn bij de Schaloensmolen lange muren aan weerszijden van de molentak aanwezig die de stroom kanaliseren zodat het niet meteen vrij kan kolken;
- Achter de turbine, die sinds 1924 in de molen aanwezig is, kolkt het water minder hard dan achter een vertikaal schoeprad. Het water wordt bij een vertikaal rad bij wijze van spreken onder het rad doorgeperst. Bij een Francisturbine, zoals het type turbine in de Schaloensmolen heet, loopt het water als volgt (zie de pijlen):
- De mooiste molenkolken ontstaan bij hoogteverschil (Bovenste Molen) of daar waar twee stromen haaks op elkaar achter het rad samenvloeien. Dat kan zijn de stroom van uit de maalsluis en de stroom die via de lossluis naar de afvoer (bypass) gaat zoals dat bij de Volmolen (het water links op de foto), of als de stroom van de maalsluis pal achter de molen uitmondt in de rivier (Molen Otten). De maalsluis leidt het water naar het waterrad. Bij de Schaloensmolen lopen de stromen van de maal- en lossluis parallel met elkaar en mondt de molentak veel later uit in de de rivier.
Maar het donkere stukje water achter de Schaloensmolen blijft fascinerend.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten