WATERWERKEN EN DOOD WATER

Van het waterschap Roer en Overmaas kreeg ik een kaart, ’n waterkaart. Een uitsnede van die kaart mag niet in  mijn blog ontbreken; de molentak:

De waterwerken zijn rood gemarkeerd. De nummers verwijzen naar een lijst dat het waterschap heeft van al haar werken. Het rode rondje in het midden van de kaart (zonder nummertje!) is 'mijn' Schaloensmolen. Het groene rondje ten zuiden van de molen is een regenwaterbuffer, ‘Dorplossing’.  Dat volgens de bordjes ter plaatse, een dorpspoel die is verbreed tot waterbuffer.

Donker blauw is het oppervlaktewater dat voor het waterschap van belang is; met nummertjes. De molentak staat te boek onder nummer 10.042. Sprookjesachtig klinkt water No 10.045 ‘Uit de Gewanden van Schaloen’. Tot nu toe ben ik die naam alleen tegen gekomen op kaarten van het waterschap. Een gewand is een hijsblok of katrolblok. Maar ik zou niet weten wat een gewand in dit geval is.

Lezers mogen mij dat zeggen.

Het roze gebied met de verticale arcering is de meanderzone. Een gebied waar de Geul in principe vrij mag meanderen (bochten maken). Het waterschap tracht zulk gebied zo veel mogelijk in eigen beheer te krijgen. Het blauwe gebied met de horizontale arcering is zogenaamd ‘inundatiegebied’, gebied waar de Geul mag overstromen. De Geul mag bij de molentak op een groot terrein nieuwe bochten maken door bijvoorbeeld doorbraken en dergelijke, maar mag in een veel beperkter gebied buiten de oevers treden. Zonder rekening te houden met de molentak, soms dwars over de molentak heen. Alleen in het noordwesten van de molen blijft de molentak bij doorbraken of overstromingen vrij te liggen.

Een andere gevaar schuilt bij de waterwerken 10.043 en 10.041, aan de oostelijke punt van de molentak. Dit zijn respectievelijk de verdeelsluis van de molen en het schutwerk.

 



Waterwerk 10.043 (links) en 10.041 (rechts)



Het schutwerk is, naar men meedeelde bij het waterschap, absoluut niet visvriendelijk. Ik kan mij er iets bij voorstellen.



waterwerk 10.041 stroomopwaarts gezien



Het waterschap wil daar een vistrap aanleggen. Met het grote gevaar dat er verhoudingsgewijs meer, meer dan nu het geval is, water via de Geul en niet via de molentak stroomt. Een reguliere vistrap heeft meer water nodig. Dan blijft er minder water voor de molentak over. De waterverdeling tussen Geul en molentak wijzigt zich dan drastisch. Voor het huidig gebruik van de molen zou dat geen probleem zijn. De molen draait vooral onbelast en in de zomermaanden. Maar ja, er zijn plannen om met de molen stroom op te wekken. Dan is meer water nodig. Er ontstaat alweer een spanning tussen de molen en vismigratie.

Een probleem doet zich voor bij waterwerk 10.042 van kasteel Genhoes. De Genhoesbeek ontspringt ter hoogte van water 10.043PD en 10.043P uit kwelwaterbronnen. Zelfs bij het begin van de slotgracht, daar waar in de Genhoesbeek stippeltjes zijn getekend, (‘theoretische watergang/plas’), zijn enkele kwellen te vinden. Men ziet daar bubbeltjes uit de bodem van de gracht opborrelen. De beek loopt ten oosten van Genhoes rechtstreeks door naar waterwerk 10.042.



waterwerk 10.042 bij het einde van de 'theoretische watergang' van de Genhoesbeek (links)



Die loost op de molentak.



lozing in de molentak bij waterwerk 10.042



Het grachtenstelsel van kasteel Genhoes, op de kaart te zien met lichtblauw, is veel groter dan de stroom van de beek. Vooral in het noordoosten is er onvoldoende doorstroom in de slotgracht en krijgt het water onvoldoende verse zuurstof. Het water is daar dood.

 

 

Een probleem voor Natuurmonumenten die eigenaar is van kasteel Genhoes en omliggende grachten.

Natuurmonumenten heeft het BAT (Bureau Aangepaste Technologie) te Sittard gevraagd een oplossing voor dit probleem te vinden.

Een waterkaart maakt veel inzichtelijk. Alleen het gebeuren en de waterlopen rond Schaloen blijven op de kaart, naar mijn idee, onderbelicht. Dat belooft speurwerk.