Dwars over het weiland van boer Janssen zijn bomen geplant,
twee rijen naast elkaar. Grote maaimachines kunnen niet tussen de bomen komen.
Daarom is daar hoog opschoot met planten als wilde peen.
Die rechte lijn loopt van de oude tuinpoort van Genhoes haaks
over de Molentak naar de Geuloever. Is er een wildcorridor of een ecologische
hoogstructuur tussen de Molentak en de Geul?
Als ik langs de Molentak loop, kijk ik naar dit raadsel.
In het boek ‘Historische en Heemkundige Studies in en rond
het Geuldal, jaarboek 2005’ las ik ‘Genhoes en de Tuin der Hesperiden’, een
artikel over de oude tuin van kasteel Genhoes geschreven door M.Th.van
Dijk-Frans, een van de bewoonsters van het kasteel.
Aan de hand van oude kaarten en de zichtas vanuit het
kasteel, heeft M.Th.van Dijk-Frans een tuin gereconstrueerd, een tuin ontworpen
rond 1750 door de Akense architect Couven.
Laat nu de zichtas die bij de reconstructie een belangrijke
rol speelde, mijn verbazingwekkende rijen bomen zijn.
Op de plattegrond getekend in 1947 door de Rijksdienst voor
de Monumentenzorg te Zeist staat de lijn van Genhoes tot aan de Molentak
linksonder met een stippellijn tot aan de Molentak aangegeven aangegeven met ‘rest voormalige tuinaanleg’. (Het noorden op de kaart is naar onder gericht)
Op de Farrariskaart uit
1771 – 1778 is die zelfde lijn te zien, die vanaf kasteel Genhoes over de
Molentak naar de Geul loopt. (Het noorden is hier weer boven)
Bij de reconstructie van de tuin kwamen bij M.Th.van
Dijk-Frans vragen naar boven.
“Bepaalden middeleeuwse perceelsgrenzen de vorm van de
tuin?”
De schrijfster ging niet op die vraag in. Zij concentreerde
zich op de zichtassen in de tuin van kasteel Genhoes. Bij de gereconstrueerde
tuin vormt de Molentak de noordgrens.
“De noord-zuidas over het oostelijk
tuinperceel is naar het noorden visueel verlengd door de aanplant van een
dubbele bomenrij richting Molentak-Geul, echter zonder overgangen over het
water.”
De zichtlijn loopt ogenschijnlijk loos door tot aan de Geul zonder
verdere verbinding met de fraai aangelegde tuin. Wat ik opmerkelijk vind, de
zichtas loopt parallel aan het Chaloensvoetpad.
Op de satellietbeelden van Google map (Zie ook) zijn beide lijnen te
zien, door mij blauw gemarkeerd. Vaag in het landschap is bij het verlengde van
het Chaloensvoetpad een lijn zichtbaar naar de meest westelijke hoek van de
oude tuin van Genhoes, door mij geel aangegeven.
Zou er sprake zijn van ‘middeleeuwse perceelsgrenzen’?
Toen twee kasteelheren huisden rond Oud valkenburg, was de
Molentak de perceelsgrens tussen beide heerlijkheden. Het land ten noorden van
de Molentak behoorde toe aan Schaloen ten zuiden was het eigendom van kasteel Genhoes.
Welke kasteelheer maakt een zichtlijn dwars over het grondgebied van zijn
buurman?
Kasteel Schaloen stamt uit de 14de eeuw. Genhoes is
veel ouder, mogelijk ouder dan de 11de eeuw, mogelijk ouder dan het
kasteel van de stad Valkenburg. In ieder geval zijn in het huidige kasteel Genhoes sporen gevonden van een vroeg middeleeuwse
verdedigingstoren, ’n donjon.
Zijn de twee parallel aan elkaar lopende lijnen restanten van
vroeg middeleeuwse verdedigingswerken, behorende bij het allereerste het alleroudste
kasteel?
Alleen de das die bij de tweede boom bij de westelijke bomenrij
net ten noorden van de Molentak een dassenputje, een dassen toilet, heeft gemaakt,
zou vroeg middeleeuwse bodemstructuren tegen zijn gekomen. Of een van zijn voorvaderen;
een dassenburcht kan heel oud worden. In Schotland is een dassenburcht gevonden
van 4000 jaar oud.
De bomenrijen blijven de fantasie prikkelen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten